OTOMATİK ŞANZIMAN
NEDİR? NASIL ÇALISIR?
Otomatik şanzıman Tork konvektörü, debriyaj, servo, hidrolik sistemi, solenoid, sübap ve vites kademeleri gibi unsurları içinde barındıran alüminyum muhafazaya sahip şanzıman türüdür. Otomatik şanzımanın en büyük özelliklerinden biri üretici firmaların en uygun hızlanma ve tork devirleri hesaba katarak ayarladıkları vites değişim süreleri ile kullanıcı hatasından oluşabilecek sorunların en aza indirgenmesi ve aracın yakıt ekonomisine katkıda bulunması sağlanır. Her ne kadar otomatik vitesler manüel viteslere göre araçların performansını olumsuz yönde etkiliyor olarak bilinse de geliştirilen yeni teknolojilere sahip araçların sahip olduğu otomatik vites seçenekler her geçen gün performans açısından da daha iyiyi sürücüsüne sunmaya başlamıştır. Manüel şanzımanlar motordaki gücü tekerleklere taşırken debriyaja ihtiyaç duyarken otomatik şanzıman bu işi tork dönüşümü yapan yağ içerikli bir sistem aracılığıyla halleder. Yarı otomatik şanzımanlı araçlarda ise vites değişimi debriyaj olmadan manüel olarak yapılabilmektedir, bu araçlarda ise kavrama elektronik veya vakum sistemi ile kontrol edilmektedir.
Otomatik şanzımanlı bir araçta en iyi performansı elde etmek için şu kurallara uyulması gerekiyor:
Gaz pedalına basılıyken vites kolu P ve N konumunda başka bir konuma getirilmemelidir. Araç hareket halindeyken P konumuna alınmamalıdır. Aksi takdirde ciddi hasarlar ortaya çıkacaktır. R konumuna geçmeden önce aracın tamamen durması beklenmelidir. Yokuş aşağı inişlerde araç kesinlikle boşa yani N konumuna alınmamalıdır. Otomatik şanzımanlı araçlarda, motor çalışmadığı taktirde kesinlikle vurdurmak olarak bilinen uygulama yapılmamalıdır. Araç bozulduğunda yada kaza halinde çekilmesi gerektiğinde çekişin gerçekleştiği tekerler askıya alınmalıdır.
Otomatik şanzıman yağ değişimi zamanlarına mutlaka uyulmalıdır, aksi takdir de yağ bozulacak ve bozulan yağ şanzımanın performansında düşüşe ve bazı arızalara neden olacaktır. Araç hızı 95 Km/s den fazlaysa vites kolu asla manüel olarak 2 veya L konumuna alınmamalıdır. L konumundaki sürüşlerde 50 Km/s in üstündeki hızlara çıkılmamalıdır.
Otomatik şanzımanlı arabalarda debriyajın işlevini ve daha fazlasını gören cihaz kapalı bir kapta bir akışkan aracılığı ile hareketin iletilmesi prensibine dayanarak çalışır. Motorda vites kutusu arasında mekanik bir bağlantı yoktur. Temel olarak dört kısımdan oluşur; pompa, stator, türbin ve iletim sıvısı hareketi ileten sıvı genellikle yağdır. Basitçe , motor pompayı çevirir, pompa yağı türbine doğru iteler, hızla türbine çarpan basınçlı yağ türbin kanatlarını ve onlara bağlı şanzıman giriş şaftını döndürür. Statör, yağı harekete engel olmayacak şekilde yönlendirmeye ve halen basınçlı olan yağın enerjisini geri kazanmaya yarar. Belirli bir devirin altında bir miktar enerji kaybı söz konusu olsa da bu devrin üstünde pompa ve türbin arada mekanik bağlantı varmışçasına tek bir parça gibi hareket ederler.
Çalışma prensibi sayesinde motor torkunu 2, 3 kat arttırabilmektedir. Aynı zamanda sahip olduğu tork konvektörü’ndeki pompa, türbin ve stator diskleri arasında yarım asırdır prensipte çok az değişikliğe uğramış malzeme ve mekanizmanın tasarımı, tabiyatı ve uygulaması gereği önlenemeyen ancak kabul edilir düzeylerdeki yağ kaçakları yüzünden emsali manüel vitesli araçlara göre daha çok yakıt tükettiren vites çeşidi.
Bu etki en çok kalkışlar ve vites değiştirme olayları esnasında yaşanır. Bu esnada pompa ve türbin diskleri farklı hızlarda dönerek motor devri, yük ve şanzıman dişlilerinden çekişe bağlı tekerler arasındaki devir ve tork farklılıklarını kalibre etmeye çalışır ki zaten esas görevi budur.
Yukarıda da belirtildiği üzere bu olaylar esnasında gerek önlenemeyen yağ kaçağı durumları gerekse türbin ve pompa disklerinin komple sistemi büyük oranda dengeye getirip birbirlerine çok eşit devirlerde dönmeye başlasalar dahi genelde devirlerinin tam olarak eşitlenmediğinden dolayı güç kayıpları dolayısıyla yakıt ekonomisine negatif etki durumu oluşur.
Otomatik şanzıman Tork konvektörü, debriyaj, servo, hidrolik sistemi, solenoid, sübap ve vites kademeleri gibi unsurları içinde barındıran alüminyum muhafazaya sahip şanzıman türüdür. Otomatik şanzımanın en büyük özelliklerinden biri üretici firmaların en uygun hızlanma ve tork devirleri hesaba katarak ayarladıkları vites değişim süreleri ile kullanıcı hatasından oluşabilecek sorunların en aza indirgenmesi ve aracın yakıt ekonomisine katkıda bulunması sağlanır. Her ne kadar otomatik vitesler manüel viteslere göre araçların performansını olumsuz yönde etkiliyor olarak bilinse de geliştirilen yeni teknolojilere sahip araçların sahip olduğu otomatik vites seçenekler her geçen gün performans açısından da daha iyiyi sürücüsüne sunmaya başlamıştır. Manüel şanzımanlar motordaki gücü tekerleklere taşırken debriyaja ihtiyaç duyarken otomatik şanzıman bu işi tork dönüşümü yapan yağ içerikli bir sistem aracılığıyla halleder. Yarı otomatik şanzımanlı araçlarda ise vites değişimi debriyaj olmadan manüel olarak yapılabilmektedir, bu araçlarda ise kavrama elektronik veya vakum sistemi ile kontrol edilmektedir.
Otomatik şanzımanlı bir araçta en iyi performansı elde etmek için şu kurallara uyulması gerekiyor:
Gaz pedalına basılıyken vites kolu P ve N konumunda başka bir konuma getirilmemelidir. Araç hareket halindeyken P konumuna alınmamalıdır. Aksi takdirde ciddi hasarlar ortaya çıkacaktır. R konumuna geçmeden önce aracın tamamen durması beklenmelidir. Yokuş aşağı inişlerde araç kesinlikle boşa yani N konumuna alınmamalıdır. Otomatik şanzımanlı araçlarda, motor çalışmadığı taktirde kesinlikle vurdurmak olarak bilinen uygulama yapılmamalıdır. Araç bozulduğunda yada kaza halinde çekilmesi gerektiğinde çekişin gerçekleştiği tekerler askıya alınmalıdır.
Otomatik şanzıman yağ değişimi zamanlarına mutlaka uyulmalıdır, aksi takdir de yağ bozulacak ve bozulan yağ şanzımanın performansında düşüşe ve bazı arızalara neden olacaktır. Araç hızı 95 Km/s den fazlaysa vites kolu asla manüel olarak 2 veya L konumuna alınmamalıdır. L konumundaki sürüşlerde 50 Km/s in üstündeki hızlara çıkılmamalıdır.
Otomatik şanzımanlı arabalarda debriyajın işlevini ve daha fazlasını gören cihaz kapalı bir kapta bir akışkan aracılığı ile hareketin iletilmesi prensibine dayanarak çalışır. Motorda vites kutusu arasında mekanik bir bağlantı yoktur. Temel olarak dört kısımdan oluşur; pompa, stator, türbin ve iletim sıvısı hareketi ileten sıvı genellikle yağdır. Basitçe , motor pompayı çevirir, pompa yağı türbine doğru iteler, hızla türbine çarpan basınçlı yağ türbin kanatlarını ve onlara bağlı şanzıman giriş şaftını döndürür. Statör, yağı harekete engel olmayacak şekilde yönlendirmeye ve halen basınçlı olan yağın enerjisini geri kazanmaya yarar. Belirli bir devirin altında bir miktar enerji kaybı söz konusu olsa da bu devrin üstünde pompa ve türbin arada mekanik bağlantı varmışçasına tek bir parça gibi hareket ederler.
Çalışma prensibi sayesinde motor torkunu 2, 3 kat arttırabilmektedir. Aynı zamanda sahip olduğu tork konvektörü’ndeki pompa, türbin ve stator diskleri arasında yarım asırdır prensipte çok az değişikliğe uğramış malzeme ve mekanizmanın tasarımı, tabiyatı ve uygulaması gereği önlenemeyen ancak kabul edilir düzeylerdeki yağ kaçakları yüzünden emsali manüel vitesli araçlara göre daha çok yakıt tükettiren vites çeşidi.
Bu etki en çok kalkışlar ve vites değiştirme olayları esnasında yaşanır. Bu esnada pompa ve türbin diskleri farklı hızlarda dönerek motor devri, yük ve şanzıman dişlilerinden çekişe bağlı tekerler arasındaki devir ve tork farklılıklarını kalibre etmeye çalışır ki zaten esas görevi budur.
Yukarıda da belirtildiği üzere bu olaylar esnasında gerek önlenemeyen yağ kaçağı durumları gerekse türbin ve pompa disklerinin komple sistemi büyük oranda dengeye getirip birbirlerine çok eşit devirlerde dönmeye başlasalar dahi genelde devirlerinin tam olarak eşitlenmediğinden dolayı güç kayıpları dolayısıyla yakıt ekonomisine negatif etki durumu oluşur.
0 yorum:
Yorum Gönder
Görüş, Öneri ve İsteklerinizi "YORUM" Yazarak Tarafımıza Ulaştırabilirsiniz. Ulaşmakta Güçlük Çektiğiniz Talep Ettiğiniz Konuları Bize Ulaştırırsanız Sitemizde İstediğiniz Yazıları Yayınlayabiliriz.